Sabancı Üniversitesi Rektör Vekili Zehra Sayers’e Uluslararası Ödül

Sabancı Üniversitesi Rektör Vekili Zehra Sayers’e Uluslararası Ödül

LISTEN
Published on 13.03.2018 09:18

Sabancı Üniversitesi Rektör Vekili Zehra Sayers’e 2017 Rammal Ödülü veriliyor.

 

Akdeniz bölgesinde ileri düzeyde bilim yapan bilim insanlarına ya da gruplara verilen Rammal Ödülü’nün 2017 yılındaki sahibi Sabancı Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Zehra Sayers, Sesame Bilimsel Danışma Komitesi’nin de Başkanı.

Zehra Sayers’e Rammal Madalyası 9-14 Temmuz 2018 tarihleri arasında Fransa'nın Toulouse kentinde düzenlenecek olan ESOF2018 EuroScience Açık Forumu'nda törenle verilecek.

Rammal Ödülü jürisi, 2017 yılı için ödülün Prof. Sayers’e verilmesinin gerekçesini, Türkiye'de gösterdiği eğitim faaliyetlerindeki başarısının yanı sıra, Hamburg'daki EMBL Laboratuarı'nda sinkrotron radyasyonu kullanarak Moleküler Biyoloji dalındaki öncü çalışmaları olarak belirtiyor.   

Jüri ayrıca Zehra Sayers’in Bilimsel Danışma Komitesi Başkanı olduğu, Akdeniz ülkelerinin bilimsel topluluklarına büyük yarar sağlayacak, Ortadoğu'nun teknolojik kapasitesini önemli ölçüde artıracak SESAME projesine göstermekte olduğu kararlılık ve bağlılığın da altını çiziyor. Akdeniz ülkeleri arasında kültürel ve bilimsel bağların güçlendirilmesi amacıyla başlatılan SESAME projesi, ülkeler arasında barışçıl işbirliğini artırmayı hedefliyor. 

Rammal Ödül Jürisi başkanı Prof. Lauritz Holm-Nielsen’ın ifadesi ile “SESAME Bilim Danışma Kurulu Başkanı sıfatıyla projenin bir sonraki aşamaya geçerek siyasi düzeyde işbirliğinin ötesinde, bölgenin genç ve deneyimli bilim insanlarının kaliteli ve çığır açıcı araştırmalar yürüteceği tesisin oluşturulmasına sunduğu olağanüstü katkılar ve müstesna bilimsel çalışmaları ile öne çıkan bilim kadını Zehra Sayers’in ödüllendirilmesi elzemdir." 

Rammal Ödülü nedir?

Rammal Ödülü, uluslararası kariyerini ve ömrünü sadece bilimde ilerlemeye değil, özellikle Akdeniz bölgesinde bilgi alışverişiyle olumlu insan ilişkileri geliştirmeye adamış Lübnanlı araştırmacı Rammal Rammal (1951-1991) adına verilmektedir. Bu sebeple Jüri bilimsel çalışmaların etik ve manevi yönüne özel önem atfeder ve Akdeniz ülkeleri arasındaki sosyal ve siyasi gerilimlerin hafifletilmesinde bilimin oynayacağı rolü önemser. Rammal Ödülü'nü kazanan bilim insanları, bilimsel topluluklar veya kurumlar, yalnız bilime yaptıkları olağanüstü katkılardan ötürü değil, daha geniş bir sosyal ve eğitsel bağlamda, özellikle Akdeniz ülkeleri ve komşuları arasında işbirliği ve karşılıklı anlayışın geliştirilmesindeki olumlu çabaları nedeniyle de ödüllendirilmiş olurlar.

Ortadoğu’da barış için bilimsel işbirliği

Sekiz ülkenin ortak çalışmasıyla gerçekleştirilen “İlk ışınım laboratuvarı SESAME”


Ürdün’de başkent Amman’a 40 km. uzaklıkta yeni bir uluslararası sinkrotron ışınımı laboratuarı SESAME kapılarını araştırmacılara Mayıs 2017’de açtı. SESAME’nin hedefi Ortadoğu ülkelerindeki farklı kültür ve geleneklerden gelen araştırmacıların farklılıkları bir kenara bırakıp “bilim dilini” kullanarak birbirlerini tanımaları için fırsat yaratmak. Uluslararası bilim çevrelerinin de desteklediği Sesame Projesi’nin amacı bilim aracılığıyla Ortadoğu’nun kaderini değiştirmek. Bölgede bilim yapan gençlere farklı bir gelecek sunmak. Prof. Zehra Sayers’in de belirttiği gibi, bölgeyi terk etmiş genç bilim insanlarının da geri gelmelerini sağlamak. 

Sinkrotron laboratuvarları nedir?

Sinkrotron laboratuvarları çeşitli alanlardan araştırmacıların yoğun olarak çalışabilecekleri, birbirlerini tanıyabilecekleri ve birbirleriyle etkileşim içinde yerine göre ortak projeler üretebilecekleri mekanlar. Avrupa, Amerika ve Asya’da 70 civarında sinkrotron ışınımı üreten laboravutar olmasına rağmen Ortadoğu’da hiç olmaması dikkati çekiyor. Sinkrotron laboratuvarlarını inşa etmek ve işletmek yüksek maliyetli olduğundan bazıları örneğin Fransa Grenoble’daki Avrupa Sinkrotron Merkezi’nde (ESRF) olduğu gibi birkaç ülkenin bir araya gelerek bütçeyi paylaşması ile kuruluyor ve 24 saat ışınım sağlıyor. 

SESAME’yi kimler kurdu?

SESAME (Synchrotron light for Experimental Science and Applications in the Middle East) üyeleri Güney Kıbrıs, Ürdün, Mısır, İran, Pakistan, Türkiye, İsrail ve Filistin’den oluşuyor. Üyelik devletlerarası anlaşmalarla yapılıyor ve SESAME konseyinde üye ülkelerden gelen delegeler bir masa etrafında toplanıp laboratuvarın işleyişini izleyip geleceği ile ilgili kararlar alıyor. 

SESAME’nin kuruluşu

Mayıs 2017’de faaliyete geçen SESAME’nin kuruluma fikri Nobel ödellü Pakistanlı fizikçi Abdus Salam’ın 1980’lerde Ortadoğu’da bir sinkrotron ışınımı (SI) kaynağı kurulmasının bölgeye yüksek teknoloji gelmesi ve farklı alanlarda çalışan araştırmacıların bir çatı altında toplanması açısından yararlı olacağını dile getirmesine kadar dayanıyor. Bu düşüncelerin CERN’de çalışan bazı Ortadoğulu araştırmacılar tarafından da paylaşılması ve 1997 yılında Berlin’de kapatılacak BESSYI sinkrotronunun Almanya tarafından Ortadoğu’ya hibe edilmesi düşüncesinin oluşması projeyi gerçekleşebilir hale getirmiş.  SESAME projesi resmen 1999 Haziran ayında Ortadoğu ve diğer bölgelerden gelen delegelerin katılımıyla yapılan toplantıda UNESCO şemsiyesi altında başlatıldı. Diğer bir önemli dönüm noktası da 2002 yılında BESSYI’dan gelen 0.8 MeV’luk depolama halkası yerine yeni 2.5 GeV’luk bir halka yapılmasına karar verilerek bunun tasarımına girişilmesi. Bu kararla SESAME’nin uluslararası düzeyde rekabet edebilecek bir 3. kuşak SI kaynağı haline gelmesi sağlandı.